Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang có nhiều biến động, các nền kinh tế lớn liên tiếp áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại mạnh mẽ, tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam. Mới đây, Ấn Độ đã chính thức áp dụng thuế tự vệ tạm thời 12% đối với mặt hàng thép cán phẳng hợp kim và không hợp kim nhập khẩu từ ngày 21/4/2025. Biện pháp này được đưa ra sau khi Tổng cục Phòng vệ thương mại Ấn Độ (DGTR) xác định có sự gia tăng đột biến về lượng thép nhập khẩu, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất trong nước. Đáng chú ý, thuế này không áp dụng nếu giá CIF đạt ngưỡng quy định như 675 USD/tấn đối với thép cuộn cán nóng, và loại trừ một số sản phẩm chuyên dụng như thép không gỉ hay thép điện định hướng. Đặc biệt, Việt Nam cùng với Trung Quốc nằm trong nhóm các nước không được miễn trừ thuế này do có thị phần nhập khẩu vượt ngưỡng tối thiểu.
Song song với đó, Hoa Kỳ cũng vừa công bố kết luận cuối cùng về vụ điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Việt Nam, với mức thuế cao ngất ngưởng từ 52,54% đến 271,28% đối với thuế chống bán phá giá và từ 68,15% đến 542,64% đối với thuế chống trợ cấp. Quyết định này xuất phát từ việc Hoa Kỳ không công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, dẫn đến việc sử dụng giá trị thay thế của nước thứ ba trong tính toán. Hiện tại, Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (ITC) đang trong quá trình xem xét thiệt hại và dự kiến sẽ đưa ra kết luận cuối cùng vào ngày 02/6/2025.
Không chỉ dừng lại ở đó, Canada cũng đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với dây thép carbon và hợp kim thép nhập khẩu từ Việt Nam. Vụ việc này được tiến hành theo đơn kiện của các nhà sản xuất thép nội địa Canada, với thời kỳ điều tra từ ngày 01/01/2024 đến 31/12/2024. Cơ quan Biên giới Canada (CBSA) đã gửi yêu cầu cung cấp thông tin tới các doanh nghiệp Việt Nam và đặt hạn chót nộp hồ sơ vào ngày 29/5/2025. Kết luận sơ bộ dự kiến sẽ được công bố vào ngày 21/7/2025.
Trong khi đó, Vương quốc Anh cũng đang có những động thái mạnh mẽ trong việc bảo vệ thị trường nội địa. Ngày 23/4/2025, Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves đã công bố gói chính sách mới nhằm ngăn chặn hàng hóa nhập khẩu bán phá giá, đặc biệt là từ Trung Quốc. Chính phủ Anh sẽ xem xét lại quy định về hàng hóa giá trị thấp (dưới 135 bảng Anh) hiện được miễn thuế nhập khẩu, vốn được cho là đang tạo lợi thế không công bằng cho các nền tảng thương mại điện tử như Shein.
Về phía châu Á, Hàn Quốc cũng không đứng ngoài xu hướng này. Ngày 24/4/2025, Bộ Chiến lược và Tài chính Hàn Quốc đã ban hành quyết định áp thuế chống bán phá giá tạm thời từ 27,91% đến 38,02% đối với thép tấm cán nóng có xuất xứ từ Trung Quốc. Biện pháp này sẽ có hiệu lực trong 4 tháng kể từ ngày ban hành, áp dụng cho các sản phẩm thép có độ dày từ 4,75mm trở lên và chiều rộng từ 600mm trở lên. Đây là động thái nhằm bảo vệ ngành sản xuất thép nội địa của Hàn Quốc trước sự cạnh tranh từ các sản phẩm nhập khẩu giá thấp.
Ở châu Âu, Ủy ban châu Âu (EC) cũng đã công bố quyết định áp thuế chống bán phá giá tạm thời 62,5% đối với lá xích thép (steel track shoes) nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 22/4/2025. Sản phẩm này là bộ phận quan trọng của các loại máy xúc, máy ủi sử dụng hệ thống bánh xích. Quyết định này được đưa ra sau khi EC tiến hành điều tra từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024 và xác định có bằng chứng về bán phá giá gây thiệt hại cho ngành sản xuất nội địa.
Trong bối cảnh phức tạp này, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) đã đưa ra những khuyến nghị quan trọng cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Đối với doanh nghiệp xuất khẩu thép, cần kiểm tra ngay mã HS và giá CIF khi xuất khẩu sang các thị trường như Ấn Độ, Hàn Quốc, đồng thời cân nhắc chuyển hướng sang các thị trường tiềm năng khác như ASEAN hoặc Trung Đông. Với các doanh nghiệp sản xuất pin mặt trời, việc đẩy mạnh tiêu thụ nội địa hoặc tìm kiếm thị trường xuất khẩu thay thế như châu Âu là giải pháp cần được ưu tiên. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng cần chủ động tìm hiểu về các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam là thành viên, đặc biệt là Hiệp định EVFTA với EU và CPTPP, để tận dụng các ưu đãi thuế quan.
Cục Phòng vệ thương mại khuyến cáo các doanh nghiệp cần theo dõi sát sao diễn biến các vụ điều tra, đặc biệt là tại các thị trường trọng điểm như Hoa Kỳ, Ấn Độ, Canada, EU và Hàn Quốc. Việc chủ động nắm bắt thông tin và có biện pháp ứng phó kịp thời sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro và bảo vệ quyền lợi chính đáng trong bối cảnh thương mại toàn cầu đầy biến động. Các doanh nghiệp có thể liên hệ trực tiếp với Cục Phòng vệ thương mại qua hotline 024.7303.7898 hoặc email pvtm@moit.gov.vn để nhận được sự hỗ trợ cần thiết. Thông tin chi tiết về các vụ việc phòng vệ thương mại sẽ tiếp tục được cập nhật thường xuyên trên trang web chính thức của Cục tại địa chỉ www.pvtm.gov.vn.
Hoàng Phương - P. XNK