Phát triển bền vững công nghiệp là hướng đến sự phát triển ổn định, lâu dài của ngành công nghiệp, với mục tiêu cân bằng tăng trưởng, giải quyết các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái. Nhận thức rõ vai trò, ý nghĩa chiến lược của việc phát triển trong khu công nghiệp nói chung và cụm công nghiệp nói riêng, thời gian qua, tỉnh đã tập trung huy động nguồn lực, bố trí đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, phát triển các cụm công nghiệp theo hướng quy hoạch đồng bộ, triển khai có chọn lọc, phù hợp với định hướng phát triển, bảo đảm tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật.
Quy hoạch cụm công nghiệp giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050
Theo Phương án phát triển cụm công nghiệp giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đến năm 2030, tỉnh Ninh Bình mới quy hoạch 117 cụm công nghiệp (CCN) với tổng diện tích hơn 5.583,135 ha, trong đó: tỉnh Ninh Bình (cũ) quy hoạch có 24 cụm công nghiệp với tổng diện tích 1.253,73 ha; tỉnh Nam Định (cũ) quy hoạch có 70 cụm công nghiệp với tổng diện tích đất quy hoạch là 3.178,5ha; tỉnh Hà Nam (cũ) quy hoạch có 23 cụm công nghiệp với tổng diện tích 1.150,91 ha.
Hiện tại trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có 80 CCN đã được thành lập/mở rộng với tổng diện tích 3.367,69 ha, trong đó: có 43 CCN đã đi vào hoạt động với tổng diện tích 1.258,14 ha đạt tỷ lệ lấp đầy trên 80%, còn 37 CCN với tổng diện tích 1.973 ha đã có quyết định thành lập nhưng chưa đi vào hoạt động (đang thực hiện các thủ tục đầu tư dự án, thực hiện công tác GPMB và xây dựng hạ tầng kỹ thuật). Trong các CCN đã đi vào hoạt động, có 13 CCN đã đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung với tổng công suất đạt 19.550 m3/ngày, tiêu biểu là tỉnh Ninh Bình (cũ) với 8 CCN đạt chuẩn ( gồm: CCN Gia Vân, CCN Gia Phú, CCN Gia Lập, CCN Khánh Thượng, CCN Cầu Yên, CCN Văn Phong, CCN Đồng Hướng, CCN đá mỹ nghệ Ninh Vân), Nam Định (cũ) với 4 CCN (CCN Xuân Tiến, CCN thị trấn Cổ Lễ, CCN Yên Dương, CCN An Xá) đạt chuẩn xử lý nước thải và Hà Nam (cũ) có 03 CCN (CCN Bình Lục, CCN Lê Hồ, CCN Cầu Giát). Đây là nền tảng quan trọng để chuyển hướng sang mô hình CCN sạch, thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng và có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.
Việc phát triển các CCN của tỉnh thời gian qua đã có những đóng góp nhất định cho sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, giúp hạn chế tình trạng sản xuất phân tán không theo Quy hoạch và tình trạng ô nhiễm môi trường; giải quyết được mặt bằng cho các doanh nghiệp cơ sở sản xuất kinh doanh, khuyến khích thu hút các dự án đầu tư vào CCN, góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng công nghiệp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên, việc quy hoạch phát triển các CCN trong thời gian qua còn có tồn tại, hạn chế như: một số CCN quy hoạch không đủ quỹ đất, vị trí quy hoạch chưa thuận lợi về giao thông nên khó thu hút được nhà đầu tư hạ tầng và dự án đầu tư thứ cấp, cùng với đó chỉ ưu tiên phát triển số lượng chưa chú trọng đến chất lượng hiệu quả, công tác bảo vệ môi trường. Và không ít CCN đã có quyết định thành lập nhưng gặp khó khăn trong công tác GPMB khi thủ tục thực hiện trong thời điểm hợp nhất 03 tỉnh, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp nên làm chậm tiến độ đầu tư hạ tầng nhất là hệ thống xử lý môi trường chưa đồng bộ; còn một số CCN đã đi vào hoạt động nhưng chưa được đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật (như chưa đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, nhà điều hành, khu xử lý chất thải rắn,..). Một số ngành nghề trong cụm công nghiệp như sản xuất vật liệu xây dựng, gốm sứ, dệt nhuộm… thường phát sinh khối lượng lớn chất thải rắn, bụi và tiếng ồn, nhưng hệ thống thu gom và xử lý chưa đồng bộ. Đáng lo ngại, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn sử dụng công nghệ cũ, tiêu hao năng lượng lớn, phát sinh nhiều chất thải.
Sau khi hợp nhất 3 tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình trở thành tỉnh Ninh Bình mới sẽ mở ra cơ hội tích hợp quy hoạch chung, rà soát không gian phát triển CCN liên vùng một cách bài bản. Điều này giúp kết nối hệ thống CCN trở thành vệ tinh hiệu quả cho các Khu công nghiệp lớn như các KCN: Đồng Văn, Đại Cương, Bảo Minh, Khánh Phú, Gián Khẩu… đang thu hút các dự án có tính chiến lược cho sự phát triển của ngành công nghiệp, góp phần tạo việc làm, nâng cao đời sống nhân dân, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững.
Hướng tới mô hình cụm công nghiệp xah, sạch, bền vững
Tỉnh Ninh Bình xác định, ngành công nghiệp tiếp tục là động lực chính thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh theo hướng hiện đại, dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ tiên tiến, ưu tiên công nghiệp sạch, bền vững, thân thiện với môi trường. Do vậy, Ninh Bình đặt định hướng phát triển cụm công nghiệp trong giai đoạn mới là chuyển từ ưu tiên số lượng sang chất lượng, từ mở rộng diện tích sang nâng cao hiệu quả, gắn với phát triển kinh tế xanh. Các doanh nghiệp trong cụm sẽ được ưu tiên đầu tư hạ tầng xanh, hỗ trợ đổi mới công nghệ, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng hội nhập quốc tế.
Với không gian phát triển mở rộng được coi là bước ngoặt trong định hướng công nghiệp của tỉnh. Các cụm công nghiệp không chỉ giúp cho sản xuất địa phương phát triển, mà còn hỗ trợ và giảm tải cho các khu công nghiệp lớn. Và nhận thức rõ vai trò, ý nghĩa chiến lược của việc phát triển cụm công nghiệp sạch bền vững thân thiện với môi trường, thời gian tới Sở Công Thương tiếp tục phối hợp với các Sở, ban, ngành địa phương có liên quan tham mưu Uỷ ban nhân dân tỉnh các giải pháp sau: (1) Tiếp tục rà soát phương án phát triển CCN trên địa bàn tỉnh, tích hợp vào Quy hoạch tỉnh, sẽ đề xuất đưa ra khỏi Phương án phát triển CCN đối với các CCN không phù hợp với Quy hoạch, không đảm bảo quy mô diện tích theo quy định đồng thời Sở tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan để lựa chọn địa điểm xây dựng cụm công nghiệp đáp ứng các tiêu chí bền vững, đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và an sinh xã hội; (2) Đẩy mạnh công tác xúc tiến thu hút đầu tư, lựa chọn, thu hút các nhà đầu tư có kinh nghiệm trong đầu tư xây dựng hạ tầng, phù hợp định hướng phát triển các CCN; thu hút các dự án đầu tư lớn, sử dụng công nghệ cao, hiện đại và mang lại giá trị gia tăng cao, các dự án sử dụng công nghệ cao, thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng và nguyên liệu; các quy trình sản xuất được tối ưu hóa để giảm phát thải, hạn chế chất thải; ứng dụng giải pháp thông minh trong quản lý, giám sát, tối ưu sử dụng năng lượng, nước và tài nguyên cho các cụm công nghiệp; (3) Tăng cường công tác phối hợp với các đơn vị chức năng để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, đặc biệt là phát hiện và đề xuất xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật trong đầu tư xây dựng, phòng cháy chữa cháy, lao động, xử lý chất thải và khí thải …. tại các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh; (4) Thường xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình đầu tư xây dựng hạ tầng CCN của các chủ đầu tư trên địa bàn để kịp thời giải quyết các khó khăn, vướng mắc, kiến nghị của các doanh nghiệp theo thẩm quyền hoặc báo cáo UBND tỉnh chỉ đạo các Sở, ban, ngành xem xét, giải quyết; (5) Đặc biệt, phối hợp với các đơn vị chức năng có liên quan tuyên truyền, hướng dẫn nhằm nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người dân về trách nhiệm bảo vệ môi trường đây là yếu tố then chốt. Việc phát triển cụm công nghiệp gắn liền với môi trường xanh, sạch và bền vững sẽ mang lại lợi ích kép cho tỉnh, vừa bảo vệ môi trường, nâng cao sức cạnh tranh và thu hút đầu tư bền vững./.
Thu Hằng
Phòng KH-TH